بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران ، f.saeidnia@areeo.ac.ir
چکیده: (644 مشاهده)
تنش‌های محیطی که در نتیجه ناهنجاری‌های اقلیمی و تغییرات زیست‌محیطی رخ می‌دهند، اغلب اثرات منفی بر رشد، عملکرد و بقای گیاهان دارند. این اثرات شامل کاهش رشد، کاهش بهره‌وری، آسیب‌های جبران‌ناپذیر و حتی مرگ گیاهان است. با این‌حال، در برخی شرایط خاص، تنش‌ها می‌توانند موجب تقویت برخی ویژگی‌های گیاه شوند، به‌ویژه هنگام مواجهه با تنش خشکی. واکنش گیاهان به تنش شامل مجموعه‌ای از تغییرات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و متابولیکی است که به آن‌ها امکان سازگاری و بقا در شرایط تنش‌زا را می‌دهد. یکی از مهم‌ترین این سازوکارها، "حافظه تنش" است که گیاهان را برای پاسخ‌های سریع‌تر و مؤثرتر به مواجهه‌های مکرر با تنش‌های مشابه آماده می‌سازد. حافظه تنش، نتیجه تنظیمات پیچیده در سطوح مولکولی و اپی‌ژنتیکی است. این تنظیمات شامل تغییرات در بیانRNAهای کدکننده و غیرکدکننده، متیلاسیونDNA، تغییرات هیستون، بازسازی کروماتین و تعدیل سطح فیتوهورمون‌ها می‌باشد. این حافظه به دو شکل اصلی بروز می‌کند: (1) فعال‌سازی یا سرکوب پایدار ژن‌ها حتی پس از حذف عامل تنش، و (2) پاسخ اصلاح‌شده و تقویت‌شده به تنش‌های مکرر در مقایسه با گیاهانی که پرایم نشده‌اند. در این مطالعه، نقش عوامل ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی در ایجاد حافظه تنش خشکی و پرایمینگ سوماتیکی مورد بحث قرار گرفته است. همچنین، مکانیسم‌های مرتبط با تنظیم اپی‌ژنتیکی، رونویسی و سازگاری متابولیکی در گیاهانی که با تنش خشکی مکرر مواجه شده‌اند، بررسی شده است. هدف این مطالعه، ارائه درک عمیق‌تر از سازوکارهای حافظه تنش خشکی و بررسی قابلیت بهره‌برداری از آن‌ها در اصلاح نباتات به‌منظور افزایش تحمل خشکی است. این دانش می‌تواند به توسعه ابزارهای ژنتیکی و تکنیک‌های اصلاحی مؤثر برای بهبود توانایی گیاهان در مواجهه با تغییرات محیطی منجر شود.
Hamid R, Saeidnia F. The role of stress memory in the adaptation of plants to drought stress conditions: molecular approaches and perspectives. gebsj 2024; 13 (1) : 12 URL: http://gebsj.ir/article-1-489-fa.html
حمید رسمیه، سعیدنیا فاطمه. نقش حافظه تنش در تطبیق گیاهان به شرایط تنش خشکی: رویکردها و چشم اندازهای مولکولی. مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی. 1403; 13 (1)
