بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران ، f.saeidnia@areeo.ac.ir
چکیده: (187 مشاهده)
تنش‌ها در پاسخ به ناهنجاری‌های محیطی در گیاهان بروز می‌کنند. تأثیر تنش منجر به کاهش رشد، عملکرد، کیفیت، آسیب دائمی یا حتی مرگ گیاه می‌شود. تنش‌ها تغییرات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و متابولیک مختلفی را در گیاهان ایجاد می‌کنند که مستقیماً بر رشد، نمو و بهره‌وری آنها تأثیر می‌گذارد. گیاهان با تنظیمات فیزیولوژیکی، متابولیکی و ژنتیکی در شرایط وقوع تنش، شایستگی‌های لازم را برای سازگاری، بقا و شرایطی به نام «حافظه» ایجاد می‌کنند. حافظه تنش می‌تواند گیاه را برای مواجهه مکرر با تنش یکسان یا متفاوت آماده کند. تغییرات در بیان افتراقی RNAهای کدکننده و غیرکدکننده، تغییرات اپی ژنتیکی، از جمله متیلاسیون DNA، تغییرات هیستون، بازسازی کروماتین، و تغییرات در میزان فیتوهورمون‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری حافظه تنش دارند. پرایمینگ تنش سوماتیک اغلب شامل حافظه رونویسی می‌شود که دو نوع از آن وجود دارد. یکی فعال سازی (یا سرکوب) پایدار یک ژن در پاسخ به یک محرک تنش‌زا است که این القاء و یا سرکوب بیان تا مدت‌ها بعد از حذف محرک ادامه دارد. نوع دوم یک پاسخ رونویسی اصلاح شده پس از مواجهه با یک محرک تنش‌زا به صورت مکرر است، در این حالت گیاهان پرایم شده در مواجهه با شرایط تنش پاسخ قوی‌تری نسبت به گیاهان پرایم نشده نشان می‌دهند. در این بررسی، نقش عوامل ژنتیکی و اپی‌ژنتیکی در پاسخ به تنش پرایمینگ و حافظه سوماتیکی مواجهه با تنش را مورد بحث قرار خواهیم داد. درک عمیق این مکانیسم‌ها می‌تواند به توسعه ابزارهای ژنتیکی و تکنیک‌های اصلاحی مؤثر برای توسعه گیاهان متحمل به شرایط محیطی متغیر منجر شود.
Hamid R, Saeidnia F. The role of stress memory in the adaptation of plants to stress conditions: molecular approaches and perspectives. gebsj 2024; 13 (1) : 10 URL: http://gebsj.ir/article-1-489-fa.html
حمید رسمیه، سعیدنیا فاطمه. نقش حافظه تنش در تطبیق گیاهان به شرایط تنش: رویکردها و چشم اندازهای مولکولی. مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی. 1403; 13 (1)
